Vragen over sterren, lichtkracht en spectraallijnen
alex stelde deze vraag op 05 maart 2024 om 15:09. Hallo,
Ik heb een aantal vragen over sterrenkunde:
1. Hoe hebben rode reuzen een lage temperatuur (hoe roder, hoe lager T), maar zijn ze wel zo groot? Een lagere T is toch minder fusie, dus minder druk naar buiten, maar toch is de ster groot?
2. (Beetje vervolg van vraag 1) Waarom groeit een ster?
3. Zijn de begrippen lichtsterkte, lichtkracht en vermogen hetzelfde, of betekenen ze elk iets anders?
4. Waarom maakt de atmosfeer van de aarde niet uit bij spectraalanalyse, de gassen in de atmosfeer maken toch ook zwarte lijnen in het spectrum van de zon?
5. v = Δλ/λ x c, de formule voor de verschuiving van licht door het doppler-effect. Als er blauwverschuiving is, is Δλ negatief toch? Dus de waargenomen golflengte is kleiner (dus blauw) dan de werkelijke golflengte, en de snelheid is negatief? Dus de ster beweegt naar je toe?
Bedankt!
Reacties
Lichtkracht (eenheid J/s, W): (luminositeit, helderheid) het totaal uitgezonden vermogen in de vorm van elektromagnetische straling. De lichtkracht is afhankelijk van de effectieve temperatuur van de ster en z'n omvang. Ze houdt geen rekening met de spectrale gevoeligheid van het oog.
Wet van Stefan-Boltzmann: P (=L) = σT4 . 4πR2
Vermogen: energie/tijdseenheid (eenheid J/s, W) P. Het vermogen van een ster komt dus overeen met zijn lichtkracht.
Het zou dus kunnen dat een ster van grote lichtkracht vooral in het voor het oog onzichtbare ultraviolet uitstraalt. De lichtkracht is dan groot, de lichtsterkte klein want het oog ziet alleen het zichtbare licht en dat is zwak.
Voor stikstof (ruim 70% van de dampkring) ziet het spectrum er volgens https://www.chemiepedia.nl/stikstof/ uit als:

en dit zal vast ook in het zonnespectrum als absorptie te zien zijn - maar door de geringe dichtheid van de atmosfeer niet nadrukkelijk te zien zijn in vergelijking met wat op de zon al is geabsorbeerd door de atomen daar.
3. Zoals Theo schrijft: de lichtkracht en het uitgezonden vermogen van een ster zijn hetzelfde.
Sterrenkundigen gebruiken de term lichtkracht, Engels luminosity.
Zoals Theo schrijft: lichtsterkte is een andere grootheid dan lichtkracht en vermogen.
Helaas staat in Binas zesde editie in tabel 32B en 33 'lichtsterkte' waar lichtkracht of vermogen moet staan.
Helaas staat in Binas zevende editie in voetnoot bij tabel 32B:
'Het vermogen van een ster wordt ook vaak de lichtsterkte of de lichtkracht van de ster genoemd.'
en staat in de legenda van tabel 33:
'$P$ vermogen van de ster (wordt ook vaak lichtsterkte of lichtkracht $L$ van de ster genoemd)'.
De hier blauw geaccentueerde woorden zouden er niet moeten staan. Vergelijk: 'massa' wordt vaak 'gewicht' genoemd, maar het is natuurkundig onjuist.
Groet, Jaap
Je zou denken dat na 7 edities zo langzamerhand alle foutjes er wel uit zouden zijn. Weet Noordhoff inmiddels van deze fouten?
Wat betreft Binas havo/vwo…
a. Je vraagt: 'Weet Noordhoff inmiddels van deze fouten?'
Of Noordhoff van deze fouten (?) weet, is me niet bekend. Wellicht vinden sommigen dat de citaten over lichtsterkte geen onvolkomenheden zijn: 'Niks loos, het is goed zoals het er staat'. Dat is niet mijn mening.
b. In de zevende editie staat:
'De inhoudelijke verantwoordelijkheid berust bij de Binas-commissie (havo/vwo) van de NVON'
'Samengesteld door een NVON-commissie'
en in het voorwoord staat:
'Op de website van Binas www.binas.noordhoff.nl tref je meer informatie aan. Via deze website kun je ook opmerkingen omtrent deze uitgave naar de redactiecommissie sturen.'
Deze site wordt ook genoemd in het voorwoord van de zesde editie.
De genoemde website kan ik niet vinden of openen.
Kun jij die site wel vinden, openen?
c. Zevende editie: ik ben bezig een lijst van kanttekeningen te maken waarbij men de vraag kan stellen of er in Binas sprake is van een onvolkomenheid. Wordt vervolgd, ook in de vraagbaak. Uiteindelijk zou ik de lijst ook aan de NVON-commissie willen sturen.
d. Heb je de zevende editie van Binas?
Groet, Jaap

levert bij opzoeken op genoemde website

Zoeken met Google naar "BiNaS errata" levert uiteindelijk https://www.noordhoff.nl/voortgezet-onderwijs/biologie/binas waar onderaan een link staat die een .docx document met fouten geeft in editie 6 (maar is slechts 1 pagina vmbo BiNaS).
De editie 6 foutenlijst is een Excel spreadsheet op dezelfde plek (zie 1e bijlage)
Noordhoff levert hierbij dus een bijzonder slechte dienst en is de weg kwijt in zijn eigen website pagina's (of heeft wat rigoreus gewied erin)
het blijkt inderdaad niet goed te gaan als je www.binas.noordhoff.nl probeert, maar binas.noordhoff.nl doet het gek genoeg wel. Je komt dan op deze pagina uit: https://www.noordhoff.nl/voortgezet-onderwijs/biologie/binas
Onderaan de pagina staat daar aangegeven dat fouten in de Binas rechtstreeks gemaild mogen worden. De fouten worden dan voorgelegd aan de redactiecommissie en er is terugkoppeling van de reactie naar de melder.