radioactiviteit vage opgave

floris stelde deze vraag op 15 december 2022 om 18:52.

Beste,
ik heb een supervage opdracht gekregen van me docent.
De nuclide X vervalt tot de instabiele nuclide Y. (X en Y zijn geen officiele symbolen).
Op t=0 is er ruim een mol X in een bekerglas.
Laat de andere atomen die op t=0 in het glas zijn, buiten beschouwing.
Het aantal atomen X in het glas (Nx) neemt af door verval.
Het aantal atomen Y in het glas (Ny) stijgt tot t=t1 en daalt daarna.
Op tijd t=t1 is de verhouding tussen de aantallen atomen Nx:Ny=140:100.
Op tijd t=t2 neemt het aantal atomen X even snel af als het aantal atomen Y.
Als Nx dan bijv. 1000 minder wordt, gebeurt dat ook met Ny in dezelfde korte tijd.
Bereken de verhouding Nx : Ny op t=t2.

je weet dus bijna nix. je weet niet welke isotopen of atoomnummer of halveringstijd of hoeveel seconde of hoeveel atomen. ik snap niet hoe je dit kan doen.
mijn vraag: heb je nog extra gegevens nodig om nx:ny te berekenen? welke dan? of als er geen extra info nodig is, wat is het getal nx:ny dat er uit komt?
alvast bedankt


Reacties

Theo de Klerk op 15 december 2022 om 19:20
Probeer het je eens voor te stellen. (en lees misschien bijv. https://wetenschapsschool.nl/chapter/Radioactiviteit_2_Halveringstijd+en+activiteit.html  door).

Op t=t1 is er blijkbaar alleen maar een instabiele isotoop X:  aantal Nx(0)
Die gaat vervallen volgens zijn halfwaardetijd t1/2 x in steeds minder Nx(t) = Nx(0) (1/2)t/t1/2 x
De activiteit van X (aantal kernen dat elke seconde vervalt, afname X en gelijke toename Y) is dan
Ax(t) =  (ln 2)/t1/2 x Nx(t)

Wat ontstaat zijn isotopen Y die ook instabiel zijn: het aantal Ny(t) = Nx(0) - Nx(t)
Maar ook Y vervalt volgens met zijn eigen halfwaardetijd t1/2 y zodat  Ny(t) = Ny(0) (1/2)t/t1/2 y en
de activiteit Ay(t) = (ln 2)/t1/2 y Nx(t)

Als bij t2 de activiteit van X en Y hetzelfde is (allebei verliezen evenveel deeltjes door verval) dan is dus Ax(t2) = Ay(t2)

Als bij t1 de verhouding 14:10 is dan is blijkbaar Nx(t1) / Ny(t1) =  14/10

Met wat wiskundig gegoochel lijkt me dit wel uit te rekenen
ibtihal op 19 december 2022 om 23:31
Floris vroeg me om hier te kijken.
Voor het verval van X of Y weet je A= -deltaN/deltat en
A=N*(ln2)/tau als deltat veel kleiner is dan tau halveringstijd.

Er ontstaat aldoor evenveel Y als er X vervalt.
Dus er ontstaat een aantal Ax kernen Y per seconde.
Door verval verlies je een aantal Ay kernen Y per seconde.
In totaal verandert het aantal Y als dNy/dt= Ax-Ay op elke tijd

Op t=t1 is het aantal Y maximaal dus dNy/dt= 0 dus Ax-Ay=0 dus Ax=Ay
dus Nx*(ln2)/taux= Ny*(ln2)/tauy dus Nx/Ny=taux/tauy
Op t1 weet je Nx/Ny= 140/100 dus taux/tauy= 14/10
Wat is je winst? N en A veranderen de hele tijd maar taux/tauy=14/10 is altijd goed.

Op t2 gaat er in een korte deltat evenveel van Ny af als van Nx (gegeven).
dus dNy/dt=dNx/dt dus Ax-Ay=-Ax dus 2Ax=Ay dus 2*Nx*(ln2)/taux= Ny*(ln2)/tauy
dus Nx/Ny=1/2*taux/tauy=1/2*14/10 dus Nx:Ny=7:10 klaar
Je hebt alleen nodig wat 5vwo weet van radioactiviteit.

Meneer De Klerk zegt Ax=Ay op t2.
Maar Ax=Ay is juist op t1.
Je moet zien dat dNy/dt is niet Ay of -Ay als er tegelijk X vervalt.

Ibtihal docent van Floris
ibtihal op 19 december 2022 om 23:36
Wat kan je met een model?

Je weet dNx/dt=-Ax en dNy/dt= Ax-Ay. Hier kan je een model mee bouwen.
deltaNx= -Ax*deltat dus in modelspraak Nx= Nx-Ax*deltat
dNy/dt= Ax-Ay dus Ny= Ny+(Ax-Ay)*deltat
De nieuwe activiteit is Ax= Nx*(ln2)/taux en Ay= Ny*(ln2)/tauy
Startwaarden taux=140 en tauy=100 kijk vorige post.
Je begint met ruim een mol X, zeg Nx=8*10^23.
Voor het gemak kan ook Nx=8000 want het gaat alleen om de ratio Nx/Ny

Het model kan met coach, python of wat heb je.
Met Modelleertaal van Tom Kooi:
Sla de bijlage dubbelverval.xml op
Ga naar https://www.tomkooij.nl/ en klik Modelleertaal
Klik Bestanden, Open bestand
Open dubbelverval.xml
Klik RUN! dan krijg je een grafiek van Ny tegen t ofzo
Het model stopt als de Nx grafiek voor het eerst minder steil omlaag loopt dan Ny (rcNx < rcNy positief genomen)
Kijk de tabel onderaan dan is de ratio=Nx/Ny 0.700 dus 7:10

Als je de helft van het model geeft, kan 6vwo het afmaken en runnen.
ibtihal op 19 december 2022 om 23:40
De bijlage dubbelverval.xml komt niet over in de vorige post.
Probeer de bijlage dubbelverval.txt en sla op als dubbelverval.xml

Bijlagen:

ibtihal op 23 december 2022 om 19:27
Meneer De Klerk heeft voor Floris een wetenschapsschool link gepost. Daar hebben ze een rekenvoorbeeld over lood-201 tau=573min dat vervalt naar instabiel thallium-201 tau=4381min. De grafiek van het aantal thalliumatomen is bij t=0 maximaal stijgend, OK. Net zo in examen natuurkunde 1 2008-II.



Na t=0 klopt de rode functie g=Ny(t)=N0 * (1-0.5^(t/taux)) * (1-0.5^(t/tauy)) * 0.5^(t/tauy) ook niet.
Meneer De Klerk neemt N0*(1-0.5^(t/taux)). OK, dat is het aantal X atomen dat op tijd t al vervallen is tot Y.
Die Y atomen gaan ook vervallen zoals meneer zegt. Dus het aantal overgebleven Y atomen is iets in de geest van g=Ny(t)=N0 * (1-0.5^(t/taux)) * 0.5^(t/tauy) zou je misschien denken.

Bovendien, de N0 * (1-0.5^(t/taux)) Y atomen die tot tijd t zijn ontstaan, zijn op t=0 nog niet allemaal ontstaan. Dat gebeurt in de loop van de tijd. En met *0.5^(t/tauy) op het eind doe je wel alsof die Y atomen al vanaf t=0 gaan vervallen.

Zijn de misverstanden nu de wereld uit? De opdracht uitleggen kost maar een paar regels op niveau 5vwo.

Plaats een reactie

+ Bijlage

Bevestig dat je geen robot bent door de volgende vraag te beantwoorden.

Roos heeft vijftien appels. Ze eet er eentje op. Hoeveel appels heeft Roos nu over?

Antwoord: (vul een getal in)