IJzer is een kleiner atoom (lagere atoommasssa en -straal) dan lood. 
Smelten (net als koken) is het toevoeren van energie aan een stof om de deeltjes verder uiteen te laten gaan, ze door extra energie minder gebonden te laten zijn.

Hoeveel energie nodig is hangt sterk af van de manier waarop (vast) lood en (vast) ijzer hun atomen in roosters hebben gestructureerd (met een zo laag mogelijke energie, d.w.z. hoogst haalbare bindingsenergie). Voor ijzer is het verbreken van deze stapeling moeilijker (grotere bindingsenergie) dan bij lood. Ondermeer doordat de ijzeratomen elkaar meer beinvloeden dan lood. Maar ook andere factoren (aantal elektronen en hun orbitalen in de buitenbanen) spelen een rol.