Ondertonen
Femke stelde deze vraag op 26 augustus 2018 om 16:33.Ik heb een vraag voor mijn pws over geluid.
Heeft een blaasinstrument ook ondertonen zoals een viool?
Ik kan er namelijk niks over vinden.
Reacties
Jan van de Velde
op
26 augustus 2018 om 17:34
dag Femke,
ik heb natuurkundig nog nooit van ondertonen gehoord, wel van grondtonen (de laagste en daarmee ook luidste passende toon, de toon die je hoort als je een snaar gewoon aanstrijkt) en boventonen (hogere tegelijkertijd passende tonen, veel minder hoorbaar maar wel duidelijk bijdragend aan de "klankkleur", of "timbre" van een instrument). Dus daar moet je eens uitleggen wat je precies bedoelt.
En ja, een trompet heeft ook boventonen, je kunt boventonen zelfs apart uit een trompet halen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurtrompet
Ook bij snaarinstrumenten wil dat wel lukken, maar dan moet je de snaar op een aparte manier aanslaan, niet meer ergens bij een uiteinde, maar verderop.
groet, Jan
ik heb natuurkundig nog nooit van ondertonen gehoord, wel van grondtonen (de laagste en daarmee ook luidste passende toon, de toon die je hoort als je een snaar gewoon aanstrijkt) en boventonen (hogere tegelijkertijd passende tonen, veel minder hoorbaar maar wel duidelijk bijdragend aan de "klankkleur", of "timbre" van een instrument). Dus daar moet je eens uitleggen wat je precies bedoelt.
En ja, een trompet heeft ook boventonen, je kunt boventonen zelfs apart uit een trompet halen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurtrompet
Ook bij snaarinstrumenten wil dat wel lukken, maar dan moet je de snaar op een aparte manier aanslaan, niet meer ergens bij een uiteinde, maar verderop.
groet, Jan
Femke
op
26 augustus 2018 om 17:45
met ondertonen bedoel ik de tonen die je in een spectrum krijgt te zien die een lagere frequentie hebben dan het instrument kan spelen.
Theo de Klerk
op
26 augustus 2018 om 17:50
Die kan een instrument dus niet spelen en zijn dus geen tonen van het instrument.
Een instrument kent alleen zijn eigen grondtoon en alle boventonen.
Je kunt wel zwevingen horen ("beats") die de verschiltoon zijn tussen twee tonen van een instrument. En de instrumenttonen zijn te beinvloeden door de snaren te mishandelen, d.w.z. meer druk erop uit te oefenen (waardoor de spanning toeneemt, daardoor de golfsnelheid en daarmee de frequentie).
Een instrument kent alleen zijn eigen grondtoon en alle boventonen.
Je kunt wel zwevingen horen ("beats") die de verschiltoon zijn tussen twee tonen van een instrument. En de instrumenttonen zijn te beinvloeden door de snaren te mishandelen, d.w.z. meer druk erop uit te oefenen (waardoor de spanning toeneemt, daardoor de golfsnelheid en daarmee de frequentie).
Jan van de Velde
op
26 augustus 2018 om 17:52
dag Femke,
Sorry, nooit van gehoord. Maar nooit te oud om te leren. Google geeft me niks nuttigs. Heb jij wat links naar zinvolle informatie over ondertonen van instrumenten?
Groet, Jan
Sorry, nooit van gehoord. Maar nooit te oud om te leren. Google geeft me niks nuttigs. Heb jij wat links naar zinvolle informatie over ondertonen van instrumenten?
Groet, Jan
Jan van de Velde
op
26 augustus 2018 om 18:01
hmm, met een Engelstalig gokje toch iets gevonden:
https://en.wikipedia.org/wiki/Undertone_series
het kan dus wel, op bijzondere blaasinstrumenten
zie je wel, nooit te oud om iets te leren.... :)
groet, Jan
https://en.wikipedia.org/wiki/Undertone_series
Similarly, on a wind instrument, if the holes are equally spaced, each successive hole covered will produce the next note in the undertone series.
..//..
since the ancient Greek aulos, or reed-blown flute, had holes bored at equal distances, it must have produced a section of the undertone series. She said that this discovery not only cleared up many riddles about the original Greek modes, but indicated that many ancient systems around the world must have also been based on this principle.
zie je wel, nooit te oud om iets te leren.... :)
groet, Jan
Jan van de Velde
op
28 augustus 2018 om 17:18
Waar het allemaal op neerkomt is dat je een instrument feitelijk dwingt om op een manier te gaan trillen die niet natuurlijk is. Een stemvork van 440 Hz kan een toon van 220 Hz voortbrengen als je de benen met een bepaalde druk tegen een papiertje drukt. Het trillende been raakt dan niet bij elke trilling het papiertje, maar slechts bij elke tweede trilling, en dus gaat het papiertje trillen op de halve frequentie. De geluidssterkte voortgebracht door het papiertje heeft de overhand.
in dit filmpje:
https://www.youtube.com/watch?v=o4jgPdGrZYI
wordt vanaf 4:30 uitgelegd hoe de interactie tussen een vioolsnaar en de strijkstok werkt, en hoe je met een bepaalde strijkstokdruk de snaar tot ondertonen zou kunnen dwingen. Al zit het kennelijk toch anders dan bij dat stemvork-papiertje-systeem, en weet men er het fijne nog niet van. En verderop in dat fimpje trouwens ook nog dat er behalve "gezichtsbedrog" ook zoiets bestaat als "gehoorbedrog": laat een combinatie van alleen overtonen uit een synthesizer horen, en de hersens van veel mensen denken de bijbehorende grondtoon er vanzelf bij. Dus een slimme combinatie van hoge tonen laat veel mensen een lage toon horen.
Hoe die vermeende "ondertonen" van die Oudgriekse aulos werkten, wat ik eerder citeerde, geen idee. Literatuur die ik erover vind is eerder musicologisch dan natuurkundig, ik ken en begrijp de hele terminologie niet. En een musicoloog ben ik zeker niet: veel verder dan wat valsig Vader Jacob spelen op een blokfluit ben ik nooit gekomen :(
Groet, Jan
in dit filmpje:
https://www.youtube.com/watch?v=o4jgPdGrZYI
wordt vanaf 4:30 uitgelegd hoe de interactie tussen een vioolsnaar en de strijkstok werkt, en hoe je met een bepaalde strijkstokdruk de snaar tot ondertonen zou kunnen dwingen. Al zit het kennelijk toch anders dan bij dat stemvork-papiertje-systeem, en weet men er het fijne nog niet van. En verderop in dat fimpje trouwens ook nog dat er behalve "gezichtsbedrog" ook zoiets bestaat als "gehoorbedrog": laat een combinatie van alleen overtonen uit een synthesizer horen, en de hersens van veel mensen denken de bijbehorende grondtoon er vanzelf bij. Dus een slimme combinatie van hoge tonen laat veel mensen een lage toon horen.
Hoe die vermeende "ondertonen" van die Oudgriekse aulos werkten, wat ik eerder citeerde, geen idee. Literatuur die ik erover vind is eerder musicologisch dan natuurkundig, ik ken en begrijp de hele terminologie niet. En een musicoloog ben ik zeker niet: veel verder dan wat valsig Vader Jacob spelen op een blokfluit ben ik nooit gekomen :(
Groet, Jan
