Je kunt het beter zien als twee gesloten enveloppes. In eentje zit een rode kaart, in de andere een blauwe. Je kiest een enveloppe maar maakt hem niet open. Geen idee dus wat er inzit.
Maar als je hem op enig moment open maakt en je ziet dat die rood is, dan weet je dat op dat moment in die andere enveloppe de blauwe kaart zit.

Bij verstrengelde quantumdeeltjes gaat dat ook een beetje zo. Twee deeltjes "horen" bij elkaar. Als de ene rood blijkt te zijn, dan is de andere blauw. Alleen weet je het niet totdat je gaat meten (kijken).
Er is dus een relatie tussen beide - dat kun je ook via zo'n stokje bedenken al is er dan een fysiek contact tussen beide en dat hoeft er niet te zijn.

Ok ,
maar is t dan al bepaald of t rood of blauw is en staat dat onomstotelijk vast of kan ik zogenaamd de blauwe kaart rood schilderen en verandert dan de kleur van de rode kaart zover verderop in blauw ...
of is dat onzin en als ik met mijn kaart een verandering aanbreng beïnvloed dat de andere kaart niet ?

groet kristel

Nee. In de "echte" quantummechanica weet je niet wat in de enveloppe zit. Het kan een rode of een blauwe kaart worden. Maar ALS de kleur bekend wordt, dan weet je ook meteen wat in die andere enveloppe zit.

Bij kwantumverstrengeling (zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/Kwantumverstrengeling) meet je de toestand. Een verandering daarvan, die dan bij de tegenpartij ook instantaan bekend zou moeten zijn, hoort hier niet bij: dan zou informatie ("ik verander rood in blauw") instantaan aan de andere kant van het heelal bekend moeten kunnen zijn - da's sneller dan het licht en zou niet kunnen. Met de subtiliteiten hierbij en de filosofische discussies hierover ben ik niet bekend.

Ok 😊
Dit beantwoord mijn vraag volledig .

bedankt 
kristel