De kleinste deeltjes waarvan stoffen zijn gemaakt zijn atomen. De kernen van die atomen zijn niet allemaal even stabiel opgebouwd: een (weliswaar té) eenvoudige vergelijking zou zijn een klein potje waar wat stuiterballetjes nét iets te dicht op elkaar gepropt zitten: heel lang kan dat goed gaan, maar een keer een iets te grote tik ertegen en een teveel aan balletjes vliegt eruit. Dat noemen we dan "vervallen".
De rondvliegende kleine deeltjes die daarvan het gevolg zijn noemen we dan afhankelijk van het soort deeltjes dat er rondvliegt alfa- of betastraling, neutronenstraling, protonenstraling etc. Ook komt er bij zo'n kernverval meestal en behoorlijke portie energie vrij, meestal in de vorm van röntgen- of gammastraling.
"Radioactieve straling" is eigenlijk een verkeerd woord: zo'n kern die "vervalt" zendt straling uit. Een latijns woord voor straling is "radio". Een stof met instabiele atoomkernen is dan radio-actief, dwz dat ze straling uitzendt. De straling zelf doet dat niet. Vergelijk dat met een pomp die water kan spuiten: de waterstraal zelf spuit niet.....
De straling zelf noemen we "ioniserend" omdat die rondvliegende deeltjes aardig wat schade kunnen doen aan moleculen/atomen waar ze tegenop botsen. In een mensenlichaam bijvoorbeeld kunnen daardoor cellen kapot gaan, of zo veranderen dat ze hun functie niet meer kunnen uitvoeren. Leven in een omgeving met hoge niveaus ioniserende straling is daarom zeker niet gezond.
