Dag Linda,

 Dan vertelt je "samengevat" je eigenlijk zelfs een leugentje.

 Een kompas is een klein, redelijk vrij opgehangen magneetje, en dat probeert zich te richten langs de veldlijnen van een groter magnetisch veld (dat van de aarde in dit geval).

 Die magnetische veldlijnen van het aardmagnetisch veld lopen niet netjes evenwijdig aan het aardoppervlak (wat wij dus horizontaal noemen). Nabij de evenaar is dat wel ongeveer het geval, (zg inclinatie 0°) maar bij de polen gaan ze verticaal het aardoppervlak in (zg inclinatie 90°) , en daartussenin gaan ze dus schuin het aardoppervlak in, in onze streken is de inclinatie ongeveer 60°.

In de bijlage een plaatje van een geïdealiseerd aardmagnetisch veld. Ik heb er een paar kompasjes in getekend ter verduidelijking. 

 Dat betekent dat elk kompasnaaldje in Nederland probeert om de noordkant schuin naar beneden te laten wijzen onder een hoek van 60°.  Een gewoon kompasje slaagt daar niet in. De magneetkracht is namelijk heel klein, veel kleiner dan de zwaartekracht. en zo'n kompasnaaldje is geconstrueerd als een stabiele balans, zó dat het heel makkelijk in het horizontale vlak kan draaien, maar lastig in het verticale vlak omdat de veel sterkere zwaartekracht eht horizontaal in evenwicht zal houden.

Je ziet op het eerste gezicht met zo'n kompasnaaldje dus alleen de horizontale component van de veldlijn. Je weet wel wat we met horizontale en verticale componenten (bijvoorbeeld ook van krachten) bedoelen?

Groet, Jan

Ik snap niet helemaal hoe dat zit bij de magnetische velden: de horizontale en verticale componenten. De horizontale component zou dan de kant zijn waarnaar een kompasnaald wijst, maar op weergegeven plaatje lijkt de horizontale component alleen maar naar rechts te gaan bij alle kompasjes die getekend zijn. Hoe zit dat dan? De kompasnaald wijst toch altijd naar het noorden.

Dag Sophia,

De aarde is rond. Van dichtbij lijkt dat plat. Wat wij horizontaal noemen (en dat in de praktijk ook is, omdat we toch niet zover kijken) is dus alleen maar een raaklijn aan dat aardoppervlak.

 Ik heb op een plaats waar een veldlijn de aarde in gaat een horizonraaklijn getekend. Als ik een magneet aan een touwtje zou ophangen zou hij wijzen volgens die veldlijn. Die richting heb ik met een pijl aangegeven.

Die richting kun je ontbinden in een richting LANGS het aardoppervlak (X) en het aardoppervlak IN (Y).

Als je een magneetje aan een touwtje zou hangen zou die in Nederland half de grond in wijzen. Een kompasnaaldje hangt niet aan een touwtje, maar hangt zó op dat hij bijna niet in die Y-richting kan kiepen. Als hij een paar graden kiept hangt hij alweer terug in evenwicht dankzij de zwaartekracht. 

Zo duidelijker?

Groet, Jan