Adempluim

Onderwerp: Thermische processen

Een opgave van de redactie van Stichting Exaktueel. Op basis van artikelen in de media worden opgaven gemaakt die aansluiten bij het natuurkunde-onderwijs in het voortgezet onderwijs.

Als het vriest en je loopt buiten, dan is de kans groot dat je bij het uitademen een wolkje veroorzaakt, ook wel adempluim genoemd.

a) Uit welke stof bestaat die adempluim?
b) In welke fase bevindt die stof zich?
c) Hoe ontstaat zo’n adempluim? Gebruik het woord faseovergang.

Ook bij dieren – bijvoorbeeld honden of paarden – zie je soms een adempluim, maar nooit bij vogels. Nooit? Dat klopt niet! In de NRC van 31 oktober 2015 stond een mooie foto van een vogel – het was een epauletspreeuw – die op een koude decemberochtend in Minneapolis (Verenigde Staten) een adempluim uitstoot. Zie onderstaande foto:

Adempluim

Karel Knip, de schrijver van het artikel, ging op zoek naar de verklaring. Hij schrijft: “Zolang vogels niet kwaken, schreeuwen of zingen ademen ze voornamelijk door de twee openingen aan de snavelbasis. Direct achter die openingen ligt een labyrint-achtige structuur die een heel effectieve warmtewisselaar blijkt te zijn. Ingeademde lucht neemt warmte op, uitgeademde lucht geeft warmte af. Vogels als de huismus en de stadsduif ademen lucht uit die maar een paar graden warmer is dan de omgevingslucht. 

d) Op de foto heeft de vogel zijn bek wijd open. De uitgeademde lucht gaat dus niet door de ‘warmtewisselaar’. Wat bedoelt de schrijver met ‘warmtewisselaar’?
e) Waarom produceert de vogel op de foto wél een adempluim?

Knip vervolgt: “Dat ook de mensenneus een redelijke warmtewisselaar is blijkt uit de waarneming dat hij drupt als het koud is. Het is geen snot dat daar drupt maar condens”.

 f) Kan bij een mens een adempluim uit de neus komen?