Radontherapie (HAVO pilotexamen, 2013-1, opg 1)

Onderwerp: Ioniserende straling, radioactiviteit

Examenopgave HAVO pilot, natuurkunde, 2013 tijdvak 1, opgave 1: Radontherapie

Lees eerst onderstaand artikel:

Radontherapie
In de "Radon Health Mine" in de Amerikaanse staat Montana kunnen mensen een radontherapie ondergaan.
Tien dagen lang verblijven ze enkele uren per dag in een ondergrondse mijntunnel waar de lucht een hoge concentratie aan radioactief radon heeft.
Het gas komt vrij uit de gesteenten van de mijn. De straling waaraan de mensen worden blootgesteld heeft een heilzame werking, zo wordt beweerd.

figuur 1.

Het radon in de mijn is de isotoop radon-222 (Rn-222). In figuur 2 is het verval van Rn-222 in een (A,Z)-diagram weergegeven met een pijl.

figuur 2.

Let op: deze opgave komt uit een pilot examen. Inmiddels kan de examenstof gewijzigd zijn. Controleer altijd zelf of alle onderdelen uit de opgave nog tot de huidige examenstof behoren.

Opgaven

a) Leg uit hoe uit figuur 2 blijkt dat bij het verval van Rn-222 een α -deeltje vrijkomt.

De kern die bij dit verval ontstaat, is ook instabiel en vervalt korte tijd later; dit proces herhaalt zich een aantal malen.
Bij een mogelijke vervalreeks van deze kern komen zo achtereenvolgens een α-deeltje, een β--deeltje, een β--deeltje en een α-deeltje vrij.

b) Welke isotoop ontstaat door deze vervalreeks? Geef daartoe in een print van figuur 2 de vervalreeks weer met pijlen.

De activiteit van het Rn-222 in de Amerikaanse mijn bedraagt 65 Bq per liter lucht. De α-straling wordt vooral door het longweefsel geabsorbeerd. In de longen van een bepaalde persoon bevindt zich (gemiddeld) 6,0 liter lucht.
Als gevolg van het verval van één Rn-222-kern absorbeert het longweefsel 3,1 * 10-12 J stralingsenergie. Per uur absorbeert het longweefsel hierdoor 4,4 * 10-6 J stralingsenergie.

c) Toon met een berekening aan dat het longweefsel per uur de genoemde hoeveelheid stralingsenergie absorbeert.

Voor de equivalente dosis (het dosisequivalent) H geldt:

H = Q * E / m

Hierin is:
- H de equivalente dosis (in Sv);
- Q de zogenaamde stralingsweegfactor (kwaliteitsfactor);
   Q = 20 voor α-deeltjes;
- E de geabsorbeerde energie (in J);
- m de massa (in kg).

Iemand verblijft tijdens zijn therapie 32 uur in de mijn. De massa van zijn longen is 9,5 * 102 g.

d) Bereken de equivalente dosis die zijn longen hierdoor ontvangen.

Om historische redenen worden de risico's van radon niet beoordeeld op grond van de equivalente dosis. Speciaal voor mijnwerkers heeft men al vijftig jaar geleden voor het stralingsniveau ten gevolge van radon en zijn vervalproducten de eenheid WL (working level) ingevoerd.
Een stralingsniveau van 1,0 WL wordt acceptabel geacht voor mijnwerkers; 1,0 WL komt overeen met een radonactiviteit van 2,0 * 10-9 curie per m3 lucht. De curie is een verouderde eenheid van activiteit. Zie tabel 5 van Binas.

e) Bereken het stralingsniveau in WL van de Radon Health Mine.

Uitwerkingen

Open het antwoord op de vraag van jouw keuze.