Examenbijles Valentijnshart (VWO 2004)

Onderwerp: Elektrische stroom, Licht, Optica (licht en lenzen) (havo)

Examenopgave natuurkunde (Examen 2004-1, VWO1, opg. 4)

Dit is een uitgebreide uitwerking van de genoemde examensom. Het is voorzien van achtergrondinformatie en een stukje verdieping in de stof. Ben je alleen geïinteresseerd in de antwoorden klik dan hier voor de basisuitwerking. Je kunt ook links in de kantlijn op de juiste opgave klikken.

Opgave

Met een valentijnshart kun je een geheime geliefde verrassen. Het hart bestaat uit een frame van metaaldraad met tien lichtjes. Het hart kan worden vastgedrukt op een batterij, die behalve als spanningsbron ook als voetstuk dient. Figuur 1 is een foto van dit valentijnshart met zijn schaduw.

De foto van figuur 1 is genomen met een fototoestel waarvan de lens een brandpuntsafstand heeft van 50 mm. De afstand tussen het hart en de lens was 90 cm. Om van het hart een scherpe foto te kunnen maken, moest de afstand tussen de lens en de film juist worden ingesteld. Voordat de foto van figuur 1 werd gemaakt, was het fototoestel ingesteld op oneindig.

a) Bereken hoeveel de afstand tussen de lens en de film daarvoor moest worden veranderd.

Tijdens het maken van de foto stond het hart in de zon. Daardoor is tegen de wand op de achtergrond een schaduw van het hart te zien. De schaduw op de foto is onscherp.

b) Geef hiervoor twee mogelijke oorzaken.

De foto van figuur 2 toont de tien lichtjes van het valentijnshart. De lichtjes zijn LED’s. Een LED is een halfgeleiderdiode die licht uitzendt als er een elektrische stroom door loopt. In figuur 3 is schematisch weergegeven hoe de LED’s zijn geschakeld. In de foto van figuur 2 zijn vier punten van het frame aangegeven met de letters A, B, C en D.

c) Geef in de figuur met de letters A, B, C en D aan welke punten overeenstemmen met de punten A, B, C en D op de foto van figuur 2.

De LED in het midden van het hart is groter dan de andere negen. Deze negen LED’s zijn identiek. Het elektrisch vermogen dat de grote LED opneemt wanneer hij licht uitzendt, kan worden bepaald met behulp van een spanningsmeter en een stroommeter. Het frame van het valentijnshart kan worden losgekoppeld van de batterij. Zie de figuur.

d) Teken in de figuur de verbindingsdraden die nodig zijn om het vermogen van de grote LED te kunnen bepalen.

De spanning over de grote LED is 5,0 V. De batterij levert een spanning van 9,0 V.
De spanning over de vijf LED’s aan de linkerkant noemen we UL.
De spanning over de vier LED’s aan de rechterkant noemen we UR.

e) Leg aan de hand van figuur 4 uit dat UL kleiner is dan 2,0 V.

Algemene achtergrondinformatie

Om te oefenen met elektrische schakelingen kun je gebruik maken van simulatieprogramma's. Op natuurkunde.nl hebben we enkele eenvoudige opgaven waarin zo'n simulatie is opgenomen. Klik daarvoor bovenaan dit artikel op een van de vraagstukken links in de kantlijn. Als je wat meer wilt variëren, kun je terecht op deze Engelstalige site of op een andere Engelstalige site. Probeer op deze sites eens wat uit of kies heel gericht precies die waarden die in de opgave genoemd worden. Neem voor de LED’s lampjes of weerstanden en plaats meters om de vragen te beantwoorden.

Aanwijzingen bij de vragen

Open de aanwijzing bij de vraag van jouw keuze.

Uitwerkingen

Open het antwoord op de vraag van jouw keuze

We want more!

Wil je na het maken van deze opgave nog meer oefenen met dit soort opgaven? Kijk dan eens bij de vraagstukken die links in de kantlijn staan aangegeven.