Daams’ molen in Vaassen 5 meter opgetild

Onderwerp: Rechtlijnige beweging

Recht van den wind, een stokoude wet uit de twaalfde eeuw, vormt de aanleiding voor het met 5 m opvijzelen van de molen in het dorpje Vaassen. Om de fundering aan te kunnen passen, wordt het monument tijdelijk 28 m verplaatst.

Een opgave van de redactie van Stichting Exaktueel. Op basis van artikelen in de media worden opgaven gemaakt die aansluiten bij het natuurkunde-onderwijs in het voortgezet onderwijs.

Onder dit fragment vind je meer informatie. Besteed 5 minuten aan het bekijken van alle informatie. Beantwoord daarna de vragen.

Lees onderstaand artikel:

Recht van den wind, een stokoude wet uit de twaalfde eeuw, vormt de aanleiding voor het met 5 m opvijzelen van de molen in het dorpje Vaassen. Om de fundering aan te kunnen passen, wordt het monument tijdelijk 28 m verplaatst. Daams’ molen is het icoon van Vaassen, een dorp ten noorden van Apeldoorn. Door de bouw van een nieuw winkelcentrum komt het monument echter uit de wind te staan.

De eigenaar Stichting Vaassens’ molen beroept zich op het windrecht, waarin tegenwoordig is vastgelegd dat een molen een vrije zone van 375 m rondom moet hebben om voldoende wind te kunnen vangen. Om dat te realiseren zijn de aannemers Van der Laar en Bresser aangewezen om de molen 5 m op te vijzelen.

De aannemers hebben de taken verdeeld: Bresser verplaatst de 165 ton zware molen tijdelijk 28 m naar de overkant van de straat. Vervolgens brengt aannemer Van der Laar een nieuwe fundering aan.

Na zes weken bouwen plaatst Bresser de molen terug en brengt die met vijzels tot op 5 m hoogte boven de fundering. Vervolgens zorgt Van der Laar dat onder de molen prefab betonsegmenten komen te liggen, waarna de vijzelconstructie de molen hierop laat zakken.

Het verplaatsen is een precisiewerk, want het 142 jaar oude monument mag niet beschadigen. `We hebben daarom bewust gekozen om de molen in zijn geheel te verplaatsen op een rolbaan', licht Ing. Jan-Willem Oome, constructeur bij Techniek & Methode, waarmee Bresser nauw samenwerkt, toe.

`Als we hadden willen hijsen, dan hadden de kap, het rieten stuk en de stenen onderbouw eraf gemoeten. Het terug in elkaar zetten van de molen had dan problemen opgeleverd met het metselwerk.'

Met behulp van twaalf vijzels heeft Bresser voorzichtig de molen van zijn fundering gelicht. De vijzels ondersteunen een ringvormig stalen frame met vijf dwarsliggers, dat langs de onderkant van de molen is aangebracht. Het frame heeft acht steunpunten waarop het complete gewicht van de molen rust.

Met een gepaste snelheid van 3 m/h verplaatst Bresser de molen naar de overkant van de straat. `Op de bouwgrond hebben we rijplaten gelegd met daarop zogeheten houten tieners, balken van 10 bij 10 cm en 1 m lang. Op deze tieners ligt de rolbaan, die is vastgemaakt aan het stalen frame waarop de molen rust. Op deze manier ontstaat een mooie drukverdeling naar de zijkant over een groot oppervlak', aldus Oome. `Het is de eerste molen in Nederland die in zijn geheel horizontaal wordt verplaatst – en dat in een tijdsbestek van twee dagen.'

Bron: deingenieur.nl - dinsdag 3 april 2012

Opgaven:

Een vijzel is een soort grote autokrik.

a) Noteer alle getallen overzichtelijk met eenheden en omschrijving.

b) Wat kun je met deze getallen uitrekenen?

c) Welke berekening vind je het meest interessant? Bespreek dit ook met anderen en beargumenteer je mening.

Het is ook mogelijk om een schatting te maken van het mechanisch vermogen dat nodig is om de molen 5 meter op te tillen. Inclusief de metalen frames weegt de molen 240 ton. Het verticaal optillen blijkt enkele dagen te duren. Dit zal waarschijnlijk in etappes gaan.

d) Maak een schatting van de gemiddelde snelheid waarmee de molen verticaal verplaatst wordt.
e) Gebruik je antwoord op onderdeel (d) om het mechanisch vermogen te bepalen dat nodig is om de molen 5 meter op te tillen.