Je hebt vast wel eens op een heldere nacht naar de Maan gekeken. Misschien heb je er zelfs al eens een verrekijker op gericht. Zelfs met een simpele verrekijker kun je al de vele kraters op het oppervlak zien. De Maan heeft altijd al tot de verbeelding gesproken. Van mythes over weerwolven tot en met films als Apollo 13. Het is dan ook het meest bestudeerde object aan de hemel. We begrijpen nu al heel wat meer van dingen die onze voorouders voor raadsels stelden. Wat dacht je bijvoorbeeld van dingen als volle en halve Maan en de zons- en maansverduisteringen.
Verschijningen
Wat natuurlijk onmiddellijk opvalt als je de Maan ziet, is dat ze niet altijd helemaal te zien is. Soms zie je hem grotendeels, soms alleen een sikkeltje en soms zelfs helemaal niet. Dit komt omdat de Maan, net als de Aarde, maar voor de helft wordt verlicht door de Zon. Op de lichte zijde is het dag, op de donkere nacht. Als de Maan voor de helft te zien is, kijken we tegen de grens van dag en nacht aan. De Maan draait in een baan om de aarde heen. Als de Maan onzichtbaar is (nieuwe maan) dan staat ze tussen ons en de Zon in. We kijken dan tegen de nachtzijde aan. Met volle maan staat de Maan achter de aarde en zien we de dagzijde. En staat de Maan naast ons, dan kijken we precies tegen de grens aan en zien we dus een halve maan.
| Om over na te denken... | |
|---|---|
| 1. | Kijk goed naar de tekening. Onze waarnemer staat bij de Noordpool. Hij ziet de halve maan zoals in figuur 1 Nu zetten we onze waarnemer op de evenaar, zoals in figuur 2 |
| - | Hoe zou deze waarnemer de halve maan zien? |
Maar wacht eens even! Als de Maan achter ons staat, blokkeert de Aarde toch het zonlicht? Waarom zien we geen schaduw van de Aarde op de Maan? De reden hiervoor is dat de baan van de Maan om de aarde een beetje scheef staat (zie fig ....). Over het algemeen valt die schaduw dus niet of nauwelijks op de Maan. Maar soms gebeurt het wel dat we een schaduw zien. Dan zit de Maan precies achter de Aarde en op dezelfde hoogte als de Zon. Op de tekening zie je hoe dit gaat. Dit noemt men een maansverduistering. Het kan ook gebeuren dat hij dan juist tussen de Aarde en de Zon in zit. Dit is een van de meest spectaculaire natuurverschijnselen die er bestaan: een zonsverduistering.
Waarom deze examenbijlessen?
Voor deze bijles is een examensom als uitgangspunt gekozen. Wanneer je wilt nagaan of je een bepaald onderwerp goed begrepen hebt, kun je oefenen met het maken van zo'n examenvraagstuk. Je kunt naar aanleiding van zo'n vraagstuk weer nieuwe vragen oproepen. In deze bijles proberen we aanvullende uitleg te geven bij een examenvraagstuk. Het niveau van het vraagstuk is dat wat je nodig hebt om je examen te kunnen maken. Extra achtergrondinformatie, een stukje extra uitleg aan de hand van een animatie, een vraagstuk ook eens op een andere manier uitgelegd: je vindt het hier allemaal.
