Hoe oud is de dino?

Onderwerp: Ioniserende straling, radioactiviteit

Sinds september 2016 beschikt museum Naturalis in Leiden over een echte Tyrannosaurus rex, een van de grootste dino's die ooit geleefd heeft. Je leest meer over deze dino op haar blog. In dit artikel gaan we in op de manier waarop de ouderdom van een dino bepaald wordt.

Zo heeft de T. rex er waarschijnlijk vroeger uitgezien. Afbeelding: Naturalis Biodiversity Center.

Wat is koolstofdatering?

Elk levend organisme (plant of dier) bestaat voor een groot deel uit koolstofatomen. Van deze koolstof bestaan meerdere isotopen (varianten), de meest voorkomende is koolstof-12. Door kosmische straling en de uitwisseling hiermee, hebben alle levende organismen ook een klein percentage koolstof-14. Vanaf het moment van sterven van een organisme, neemt de hoeveelheid koolstof-14 gestaag af, omdat er geen uitwisseling van gassen meer is met de omgeving.

Dit gaat met een halfwaardetijd van 5.700 jaar. Na 5.700 jaar is dus de helft van de oorsronkelijke hoeveelheid koolstof-14 al verdwenen, na 57.000 (tien keer zo veel) is er nog maar 0,098 % van deze oorspronkelijke hoeveelheid over (want 0,5 tot de macht 10 is 0,00098).  Zie voor meer info hierover deze Engelstalige site.

Waarom kan dit niet bij dino's?

De koolstof-14-methode werkt in principe heel goed maar je begrijpt ook dat de nauwkeurigheid afneemt naarmate het materiaal veel ouder wordt. Op een gegeven moment is er nog zo weinig koolstof-14 aanwezig dat het letterlijk niet meer te meten is. In het algemeen gebruiken wetenschappers de duur van tien halfwaardetijden als uiterste grens. Voor koolstof-14 komt dat neer op de eerder genoemde 57.000 jaar. Als je dan bedenkt dat alle dino's zo'n 65 miljoen jaar uitgestorven zijn, dan begrijp je dat de dino's te oud zijn om met koolstof-14 te onderzoeken.

Hoe bepaal je dan de ouderdom van een dino? 

In principe gaat het op dezelfde manier maar dan met stoffen die een veel grotere halfwaardetijd hebben. Door de concentraties te meten van de isotopen uranium-238, uranium-235 en kalium-40 kan de ouderdom van een zeer oud fossiel bepaald worden. Probleem hierbij is wel dat de genoemde stoffen zich niet nestelen in de botten van een dinosaurus maar wel in de grond en gesteentes. Vandaar dat voor het bepalen van de ouderdom van een dinobot altijd gekeken moet worden naar de aardlaag waarin dit bot gevonden is. De ouderdom van de aardlaag geeft aan hoe oud het bot is.

 Lees hier meer over op deze Engelstalige site.