Hij noemt zichzelf een clichégeval. Martijn van Calmthout (42) studeerde af in de
experimentele natuurkunde maar was altijd al aan het schrijven. Eerst voor de schoolkrant,
later voor universiteitsbladen. Nu is hij chef van de wetenschapsredactie van de Volkskrant.
“Ik heb een prachtbaan. Ik mag in elk lab rondkijken, maar hoef lekker niet mee te doen.”
‘Ik vertaal wetenschap naar gewone mensen’
Ik wilde niet mijn hele leven in het lab werken. Dat was me tijdens mijn studie natuurkunde in Utrecht al snel duidelijk. Het onderwijs leek me ook niks. Ik raakte nogal in een crisis. Wat wilde ik nou eigenlijk? Gelukkig begon me toen te dagen dat schrijven ook een vak is.
Ik ben echt een clichégeval als journalist. Ik schrijf mijn hele leven al in het openbaar. Als scholier schreef ik voor de schoolkrant. Tijdens mijn studie, juist toen ik niet meer wist wat ik moest doen, zocht het universiteitsblad journalisten. Dat was echt iets voor mij. We brachten nieuws vanuit de faculteit maar ook achtergrondverhalen over wetenschap. Ik heb het een tijdlang waanzinnig druk gehad. Ik schreef twee verhalen per week en studeerde nog steeds natuurkunde. De redactie van het U-blad was behoorlijk ambitieus, ik vond het geweldig. Doordat ik de journalistiek had gevonden, kon ik mijn studie volhouden. En andersom ook. Zonder natuurkunde vond ik de journalistiek niet interessant genoeg.
Toen ik wist dat ik wilde schrijven, koos ik voor experimentele natuurkunde. Als bijvak volgde ik Wetenschap en Samenleving en ik verdiepte me in de filosofische achtergronden en de geschiedenis van natuurkunde. In die tijd, de jaren tachtig, ging het heel sterk over vredesvraagstukken, alternatieve energiebronnen en kernwapens. Mijn scriptie ging over zonne-energie voor de derde wereld.
Na mijn studie weigerde ik dienstplicht en kon ik vervangend werk gaan doen als redacteur bij een tijdschrift over wind- en zonne-energie. Daar heb ik heel veel geleerd, zodat ik na verloop van tijd ook voor andere media zoals Elsevier en de Groene Amsterdammer ging freelancen. Via een vriend kon ik stukkies gaan schrijven voor de wetenschapsredactie van de Volkskrant. Inmiddels ben ik al ruim tien jaar in dienst bij die krant.
In deze baan voel ik me geen wetenschapper maar journalist. Ik noteer wat er gaande is in de wetenschap. Het verhaal is daarbij belangrijk. Het streven is niet om de geleerden versteld te doen staan, maar juist om mensen die zich niet bezighouden met wetenschap iets te vertellen. Zodat ze hun mening kunnen vormen.
Ik had dit vak niet kunnen doen zonder mijn studie natuurkunde. Er komt zoveel informatie op je af op een redactie. Uit die enorme berg berichten moet je wel kunnen selecteren wat nieuws is. Vervolgens moet je weer aan de lezer denken, die vaak niet in natuurkunde geschoold is. Je bent voortdurend aan het vertalen. Ik wil graag wetenschap voor gewone mensen brengen. Zonder dat het een kermisattractie wordt.
Zelf vind ik het fantastisch om belangrijke laboratoria op bezoek te gaan. Ik ben voor de krant eens een week bij Fermilab in Chicago geweest, dat was heel bijzonder. Ik begrijp heel goed waar die wetenschappers mee bezig zijn en waarom ze zo gedreven zijn. Maar ik zou het zelf niet kunnen. Ik sta buiten de wetenschap maar heb dankzij mijn vak wel altijd een ticket om vooraan te staan.
