Opleiding en baan
“Mijn vooropleiding heb ik nog op de HBS gedaan, van de Bètavakken was natuurkunde mijn favoriet. Straling en radioactiviteit vond ik toen al het meest interessante deel. Na de HBS ben ik natuurkunde gaan studeren in Groningen. Dat trok mij meer dan de HBO studie in Twente. Ik ben afgestudeerd als experimenteel kernfysicus met fysica in het ziekenhuis als afstudeerrichting. De keuze voor het ziekenhuis was vooral ingegeven door het werk van mijn vader die ziekenhuisdirecteur geweest is. In mijn jeugd kwamen dus de verhalen over het ziekenhuis regelmatig in de gesprekken voor. Daardoor heb ik ervaren dat werken in een ziekenhuis veel meer is dan een simpele dokters- en verpleegstersbaan. De praktijk van de kernfysica kon je toen, en nog steeds, oefenen in het Kernfysisch Versneller Instituut (KVI) in Groningen. Ik heb daar veel gedaan aan nucleaire geneeskunde, met name de radiobiologie ervan, het onderwerp waarin ik onderzoek heb gedaan in mijn opleiding tot klinisch fysicus. Promoveren en onderzoeken kost geld en dat is toen geregeld via een samenwerking met het Koningin Wilhelminafonds.
Geldverstrekkers voor dit soort onderzoek zijn:
a. Overheid
b. Industrieen (samenwerkingscontracten voor ontwerp van apparaten.)
- Nucletron
- Elekta
- Philips
c. Maatschappelijke organisaties
- Koninklijk Wilhelminafonds
Natuurkunde is belangrijk omdat...
Je leert methodisch nadenken, veel problemen kun je oplossen via dezelfde denkvolgorde. Je leert ook denken in abstracte modellen, de praktijk kun je omzetten naar een natuurkundig model of beschrijving. Wat ook gebeurt in natuurkunde studies is dat je een geforceerde begripsvorming wordt opgelegd. Je moet op hoog niveau kunnen nadenken en meedenken over een natuurkundig concept. Wanneer je dat geleerd hebt kun je dat natuurlijk in veel vakgebieden toepassen, niet alleen in de natuurkunde. Dat maakt dat natuurkundigen ook in heel veel andere functies meer dan welkom zijn. Het leuke van een universitaire natuurkundestudie is dat je kennis kunt nemen van heel veel disciplines. De toegevoegde waarde van een WO studie is de algemene vorming. De studenten zijn er niet alleen maar met natuurkunde bezig.
Wat doe je als klinisch fysicus?
Tot 1988 ben ik in Groningen gebleven. Toen kreeg ik een andere baan als klinisch fysicus in het academisch ziekenhuis (UMC) in Utrecht. Dat was in de tijd dat het UMC gebouwd werd. Ik heb er de hele ontwikkeling en realisatie van de huidige afdeling radiotherapie meegemaakt.
Multidisciplinair overleg
Als klinisch fysicus ben je betrokken bij het groepsoverleg over de behandelingsplannen van de patiënten dat wordt gehouden met meerdere specialisten samen, het zg. multidisciplinaire overleg.
Technisch
Wanneer er technische problemen zijn tijdens behandelingen dan is de klinisch fysicus ook degene die probleemoplossend aan het werk gaat. Daarnaast ben ik degene die verantwoordelijk is voor het onderhoud aan de apparaten. Vooral de kwaliteitsbewaking is belangrijk. Verder ben ik ook bezig met de computerprogramma’s, onmisbaar voor de goede werking van de apparatuur.
Opleiden
Omdat ik in een academisch ziekenhuis werk is een deel van mijn taak het mensen begeleiden en opleiden tot, in mijn geval, klinisch fysicus. Maar ik geef ook aan radiologisch- en radiotherapeutisch laboranten les. In Nederland ben ik de toezichthouder op de opleidingen tot klinisch fysicus. Ik ben ook medeauteur van een lesmethode op mijn gebied.
Onderzoek en research
Aan onderzoek doe je hier in Utrecht vanzelfsprekend ook mee. En dan niet het onderzoek aan patiënten zelf maar onderzoek in het kader van ontwikkelen van nieuwe apparatuur, verbetering en ontwikkelen van bestralingstherapieën en het maken van behandelingsprotocollen. Gemiddeld neemt researchwerk 50% van mijn tijd in beslag.
Patiënten
Contact met de patiënten is iets wat vooral door de behandelende radiotherapeut, oncoloog (tumorspecialist) en internist, chirurg, longarts enz. gedaan wordt. Maar ik zie en spreek de patiënten natuurlijk wel als er iets moet gebeuren tijdens de bestraling.
Als klinisch fysicus kun je je eigen accenten gaan leggen en daar naar verhouding meer tijd aan besteden:
- Patiënt gericht
- Techniek gericht
- Onderwijs gericht
- Research gericht
Medical Imaging
Wat tegenwordig niet meer los van elkaar gezien kan worden is de rol die de medical imaging (MI) speelt in de radiotherapie. Je hebt het dan over de radiodiagnostiek. Alle behandelingsplannen en berekeningen zijn gebaseerd op de beelden die we krijgen uit MRI-scans en CT-scans. De apparaten voor de behandelingen zijn meestal een combinatie van een versneller en een scan apparaat. Binnen het UMC zijn er verschillende ontwikkelgroepen die zoeken naar wat we ermee kunnen binnen de radiotherapie. De ontwikkeling van MRI is belangrijk als middel om tot betere behandelingsplannen te komen.
Welke eisen worden gesteld aan een student klinische fysica?
Als we nieuwe mensen aannemen die opgeleid willen worden tot klinisch fysicus dan zijn er een aantal criteria waaraan hij of zij (tegenwoordig 35%) moet voldoen. Je moet een goed fysicus (afgestudeerd natuurkundige) zijn. Maar daarnaast ook goed in een groep kunnen werken, goed zijn in communicatie met patiënten maar ook met het management, leveranciers en industrieën. Patiëntenzorg moet je belangstelling hebben. In dat selecteren zijn we heel zorgvuldig want we hebben niets aan een “nerd” die alleen maar goed is in zijn eigen vakgebied. De andere kwaliteiten zijn minstens zo belangrijk. Daardoor hebben we gelukkig bijna geen studenten die afhaken. Ben je eenmaal in deze studie ingestapt dan is de kans dat je het tot het eind volhoudt bijna 100%.”
Informatie over de opleiding klinisch fysicus in het UMC vind je hier.
Wil je meer weten van het onderwerp radiotherapie in het UMC klik dan hier .
Belangrijke rol in de huidige maatschappij
“Sinds ik ben gaan werken als klinisch fysicus is het beroep behoorlijk gestegen in de maatschappelijke waardering. Bestraling wordt als belangrijk gezien, steeds meer tumoren gaan bestraald worden als deel van de behandeling. Nederland is ook één van de koplopers in de wereld in de ontwikkelingen op radiotherapeutisch gebied. We zijn al heel ver daarin maar er is nog heel veel te ontwikkelen en nog veel research mogelijk. Voor een Bètaberoep zijn er veel vrouwen die er voor kiezen (1 op de 3 klinisch fysisch studenten). Het is een beroep op het snijvlak van de gezondheidszorg en de harde natuurkunde.”
