Wil je werken bij Nikhef dan moet je rekenen op een baan waarin je samen met veel anderen gaat werken aan de beste manier om onderzoek aan kleine deeltjes te doen. Het is met veel verschillende mensen bedenken, bouwen, testen en uiteindelijk afleveren van niet alledaagse apparatuur en software in vooral de grote deeltjesversnellers en deeltjesdetectoren. Reken er maar op dat je voor alles wat je wilt, zélf (met je team) oplossingen moet bedenken want jouw wensen zijn nergens te koop.
Inleiding
Onderzoek doen aan subatomaire deeltjes spreekt letterlijk tot de verbeelding: we zullen ze zelden echt te zien krijgen maar dat ze er zijn is duidelijk geworden in deeltjesversnellers als CERN in Genève. Dat de wetenschap nog niet alles ontdekt heeft is de oorzaak van steeds maar weer nieuwe onderzoeksfaciliteiten. Daarvoor zijn behalve grote bouwwerken ondergronds ook zeemassa’s de plaatsen waar wat te ontdekken valt.
Waarom de zee? Onder water zijn er bijna geen storende straling en stralingseffecten aanwezig. Heel belangrijk, want bij onderzoek naar neutrino’s, die bijna niet waar te nemen zijn, moeten die storende effecten afwezig zijn.
De hoge energie fysica is voortdurend op zoek naar dat soort deeltjes en de effecten die we door die deeltjes kunnen waarnemen. Ze maken ons hopelijk duidelijk hoe de ontstaansgeschiedenis van het heelal in elkaar steekt. Dat wil men graag weten om de grondslagen van de fysica te kunnen doorgronden. Als je die kent kun je van daaruit nieuwe ontwikkelingen in gang zetten.
Een hele grote onderzeese ‘telescoop’, Antares, wordt nu gebouwd in de Middellandse zee, op 2,5 km diepte. Met de ontwikkeling zijn zo’n 150 wetenschappers continue bezig. Het Nikhef doet ook mee in die ontwikkeling, samen met instituten uit Frankrijk, Italië, Rusland, Spanje en Groot-Brittannië. Als je meer wilt weten van het Antares project, klik dan hier
Wat doet het Nikhef?
Zeg je kleine deeltjes dan bedoel je in Nederland het Nikhef. Want daarmee houden ze zich vooral bezig. Onderzoek aan kleine, met het blote oog niet waarneembare, deeltjes. En dan écht kleine, kleiner dan het kleinste atoom. Je hebt het dan over protonen, elektronen, muonen, neutrino’s en nog meer. Subatomair, niet te zien, alleen maar waar te nemen doordat ze bij botsingen met andere deeltjes een bepaald spoor genereren.
Onderzoek wordt gedaan in internationaal verband, er is dan genoeg financiële ruimte en specialistische kennis aanwezig. Samen ben je sterker dan alleen. Het Nikhef doet die coördinatie vanuit Nederland en werkt daarbij samen met een aantal universiteiten (UvA, VU, UU en Radboud Nijmegen) en de FOM (Fundamenteel Onderzoek der Materie).
Voor universiteiten is het belangrijk om op nationaal en internationaal niveau samen te werken. Vooral in de natuurwetenschappen is die samenwerking met wetenschappers uit het buitenland belangrijk. Nederland is te klein om die hoeveelheid topmensen waarom gevraagd wordt te leveren. Per land is er dan ook een specialisatie mogelijk. De stichting FOM wil fundamenteel onderzoek bevorderen zodat er nieuwe kennis en inzichten kunnen ontstaan en er hooggekwalificeerde jonge onderzoekers en technici opgeleid worden. Dat doen ze onder andere door het financieren van onderzoeksprojecten en –laboratoria en door fundamenteel onderzoek te promoten via bijeenkomsten en het uitreiken van wetenschappelijke prijzen.
Wat is fundamenteel onderzoek?
Fundamenteel onderzoek is onderzoek waarvan het nut erin bestaat een bijdrage te leveren aan de kennis van de ons omringende werkelijkheid. Fundamenteel onderzoek is zuiver wetenschappelijk onderzoek. De drijfveer is nieuwsgierigheid. Die nieuwsgierigheid is zo oud als de mensheid zelf. Het bedrijfsleven staat daarbuiten.
Organisatie, medewerkers, werkwijze
Bij het Nikhef werken veel natuurkundigen. Ook voor student-stagières, post-doc's en promovendi heeft het Nikhef banen. Veel van de plaatsen waar je aan het werk kunt via het Nikhef liggen in het buitenland. En tegelijkertijd kunnen buitenlandse kernfysici in Nederland aan het werk bij projecten waarin het Nikhef participeert. Denk niet dat er alleen WO afgestudeerden werken. Er zijn ook veel functies op MBO en HBO niveau. Tenslotte heb je voor al het onderzoek dat je doet ook mensen nodig die de benodigde apparatuur voor je bouwen.
Er werken zo’n 250 mensen bij het Nikhef: 125 wetenschappers, waarvan ongeveer een kwart tijdelijk, meestal voor een paar jaar als promovendi en post-doc's. 125 technici en andere ondersteunende beroepen.
Omdat het Nikhef geen bedrijf is maar alleen coördineert hebben ze geen werknemers in dienst. Alle mensen die er werken hebben een dienstverband bij een universiteit of bij het FOM.
Via het FOM komt een heel groot deel van de financiering binnen, de taak van het FOM is het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek. De universiteiten hebben nog een ander belang behalve onderzoeken, namelijk het onderwijs.
Op natuurkunde.nl staan een aantal interviews met mensen, die bij het Nikhef werken:
- Marcel Vreeswijk
- Niels van Eldik
- Paul Kooijman
- Martijn Gosselink
- Bob van Eijk
- Mieke Bouwhuis, ontwikkelt software om binnenkomende signalen te scheiden
De organisatie is opgebouwd uit verschillende delen:
Projectprogramma’s
Hier werken de mensen die meewerken aan de ontwikkeling van een (deel van) een project bijvoorbeeld ATLAS en ANTARES.
Aan bijvoorbeeld het ATLAS project zijn 39 mensen verbonden:
| 18 onderzoekers/physici waarvan 4 projectleiders | (WO, afgestudeerd) |
| 4 PhD studenten (doen hier hun afstudeeronderzoek) | (WO, nog bezig) |
| 5 mechanical engineers | (HBO) |
| 7 electronics engineers | (HBO) |
| 5 computer technology engineers | (HBO) |
Ondersteunende afdelingen
- Mechanische werkplaats
- Ontwerpafdeling/Tekenkamer
- Elektronica werkplaats
- Computer werkplaats
Nodige kennis en vaardigheden
Het Nikhef vraag vooral om mensen die samen dingen willen en kunnen ontwikkelen en bouwen. Waarbij alle instrumenten een deel uitmaken van één geheel. Dat vraagt om de inzet van een heel team van mensen die elk op hun eigen gebied een deel kunnen uitvoeren.
Op de ondersteunende afdelingen wordt letterlijk vorm gegeven aan de ideeën die de onderzoekers hebben. Omdat de benodigde apparatuur niet bestaat moet alles bedacht, getekend, gebouwd en uitgetest worden. De mensen die er werken zijn instrumentmakers, tekenaars, softwarespecialisten en electrotechnici, de meesten komen binnen als MBO-er maar ontwikkelen zich door ervaring tot een veel hoger niveau. Kunnen meedenken in de ontwikkeling moet je hier goed kunnen.
Instrumentmakers gaan zelfs mee als een product (apparaat) klaar is naar de plaats van bestemming. Daar werken ze mee aan de plaatsing tot uiteindelijk alles werkt zoals het moet.
Er is vraag naar mensen voor onderzoek en voor het bouwen van onderzoeksinstrumenten:
- WO-afgestudeerden, de onderzoekers, natuurkundigen
- HBO-afgestudeerden, de bouwers, ontwikkelaars en onderzoekers
- WO- en HBO stagières, lees de advertentie, afstudeerders
- Post-doc’s (mensen die na hun afstuderen willen promoveren), natuurkundigen sterrenkundigen
- MBO-afgestudeerden en –stagières, lees de advertentie, stage tijdens opleiding, bouwen van apparatuuur
Studies
WO:
- Natuur- en sterrenkunde
- Elektro- en Informatietechniek
- Elektronica-onderzoeker
- Technische natuurkunde
- Technische Informatica
HBO:
Salaris
Bij het NIKHEF word je uitbetaald volgens de salarisschalen die ook bij de universiteiten gelden:
| Universitair geschoolden | schaal 10-18 | €2179-7962 |
| HBO afgestudeerden | schaal 7-10 | €1813-3453 |
| MBO functies | schaal 5-8 | €1487-2781 |
Toekomst
Van de mensen die bij het Nikhef werken zijn er veel afkomstig van de universiteiten. Zij zijn in dienst van die universiteiten maar gaan bijvoorbeeld voor een langlopend project bij het Nikhef aan het werk.
Bij de ondersteunende afdelingen als de mechanica en de elektronica werken veel mensen in vaste dienst via het FOM. Doordat deze mensen vaak toegevoegd worden aan een langlopend project ontwikkelen ze een hoog kennisniveau en zijn dan de medebedenkers van de ontwikkelde apparatuur.
Bij Nikhef werken:
- ongeveer 120 natuurkundigen, van wie meer dan de helft promovendi en postdocs
- circa 100 mensen voor de technische ondersteuning
- mensen in de ondersteunende diensten: personeelszaken administratie enz.
