Meer opgaven van de redactie van Exaktueel kunt u hier vinden.
Uit het NUONblad van maart 1999
Als je iets loslaat, valt het op de grond. Dat klinkt logisch, omdat je niet beter weet. Maar weet je ook waarom iets op de grond valt en niet opstijgt of blijft zweven? In 1665 kwam de Engelsman Isaac Newton met de oplossing. Het verhaal gaat dat bij hem op een dag een lichtje ging branden toen hij een appel uit een boom zag vallen. Newton begreep dat het de aarde was die de appel aantrok! Deze aantrekkingskracht van de aarde wordt de 'zwaarte-kracht' genoemd.
Opgave
De zwaartekracht van de maan is dan wel een stuk zwakker, maar toch zo sterk dat het er zelfs voor zorgt dat het zeewater de ene keer hoger staat dan de andere keer. Je weet wel: eb en vloed. De maan trekt de oceaan die het dichtst bij haar ligt naar zich toe. Hierdoor stijgt het water en wordt het vloed. Als het volle maan is, is de zwaartekracht van de maan heel sterk. De hoge vloed die dan ontstaat, wordt ook wel springtij genoemd.
a) Maak een schets van de aarde en de maan. Geef hierin aan waar het water door de maan wordt aangetrokken.
b) Hoe vaak per dag is het volgens het artikel vloed? Geef een duidelijke uitleg.
c) Hoe vaak is het daadwerkelijk vloed?
Hier klopt dus iets niet.
d) Op hoeveel plaatsen op aarde (ten opzichte van de maan) moet het zeewater hoger staan om eb en vloed te kunnen verklaren?
Bij volle maan is het springtij. Je zou kunnen denken dat dat komt doordat dan de maan het grootst is. Dat is natuurlijk onzin.
e) Waarom ontstaat springtij bij volle maan. Is het artikel volledig?
Uitwerking vraag (a)
Uitwerking vraag (b)
• Eén keer per dag. De maan trekt het water op aarde omhoog. Er ontstaat dus een bult van water aan de kant van de aarde die naar de maan toewijst. Aangezien de aarde in een dag één keer om haar as draait is het dus overal op aarde één keer per dag vloed.
Uitwerking vraag (c)
• Twee keer per dag.
Uitwerking vraag (d)
• Twee.
Uitwerking vraag (e)
• De zon veroorzaakt ook een getij op aarde. Dit bestaat ook uit twee delen: aan de ene kant van de aarde wordt het water aangetrokken door de zon en aan de andere kant wordt het water weggeslingerd doordat de aarde om de zon heen draait. Het tweede effect is het sterkst, omdat de aarde op grote afstand van de zon draait. Bovendien is door die grote afstand juist de aantrekkingskracht relatief klein (ook al is de massa van de zon zo ontzettend groot). Bij volle maan staat de maan tegenover de zon, gezien vanaf de aarde. De getijdenwerking als gevolg van de zon en de maan versterken elkaar. Het water namelijk wordt aangetrokken door de maan en weggeslingerd door de zon. Het artikel is niet volledig, want ook bij nieuwe maan staan zon, maan en aarde is één lijn. Het wegslingereffect van zowel de maan de als zon versterken elkaar. Dan is er dus ook springtij.
Meer uitleg over getijden kun je hier vinden.
